Perspectieven

Van beginner naar expert

Een leraar is nooit uitgeleerd. Of het nu gaat om pedagogische, didactische of vakinhoudelijke kennis: er valt genoeg te verdiepen. Denk aan het omgaan met diversiteit, het versterken van leesvaardigheid, het inspelen op gedragsproblemen of het inzetten van digitale middelen. Zo kun je steeds beter worden op een specifiek domein en als expert je leerlingen steeds beter ondersteunen.

Didactisch
Didactisch kun je je als leraar verder ontwikkelen, bijvoorbeeld als het gaat om differentiëren, het gebruik van verschillende werkvormen of het geven van feedback aan leerlingen. Door het volgen van een aanvullende opleiding, breid je je kennis uit en ontwikkel je je als expert.

Pedagogisch
Als leraar kun je er ook voor kiezen om je te verdiepen in het begeleiden van leerlingen die meer aandacht nodig hebben of in het creëren van een veilige leeromgeving waar iedere leerling tot zijn of haar recht komt. Leer hoe je dat zelf doet in de klas of hoe je ook buiten het lokaal extra begeleiding organiseert.

Vakinhoudelijk
Steeds meer scholen werken met experts, bijvoorbeeld op het terrein van taalontwikkeling, rekenen of cultuureducatie. Zulke experts zijn leraren die een inhoudelijke expertise ontwikkeld hebben en die hun expertise inzetten bij het ontwikkelen van doorlopende leerlijnen of het ondersteunen van collega’s. Dit maakt voor leraren hun vak vaak interessanter.

Hieronder staan tips en handreikingen om je te helpen de volgende stap te zetten.

Handreikingen

Beroepsbeeld voor de leraar

Deze website gaat helemaal over loopbaanontwikkeling van leraren. De site geeft een helder beeld van welke mogelijkheden er zijn voor leraren op het gebied van ontwikkeling, verdieping en verbreding van het beroep. Het beroepsbeeld is te beschouwen als een landkaart waarop je als leraar je eigen route kunt uitstippelen: waar stond ik twee jaar geleden, waar sta ik nu en waar zou ik over vijf jaar willen staan?

Ontwikkeling als expert

Experts zijn leraren die veel routine hebben opgedaan en op basis daarvan ook die routines kunnen doorbreken. Zij kunnen hun werkwijze aanpassen als de situatie daarom vraagt. In het hoofdstuk ‘Hoe leraren hun expertise ontwikkelen’ beschrijft Jan van Tartwijk hoe leraren hun ‘adaptieve expertise’ kunnen ontwikkelen.

Passend Onderwijs

Eén van de domeinen waarin je je kunt ontwikkelen is het inspelen op verschillen tussen leerlingen. Differentiëren en passend onderwijs vraagt een hoog niveau van expertise. In hoofdstuk 5 van de uitgave ‘Leraar: een professie met perspectief 2’ wordt dit uitgebreid beschreven.

Pedagogisch expert

Leraren kunnen zich ook specialiseren op het terrein van pedagogisch handelen en het creëren van goede balans tussen een veilige en uitdagende leeromgeving. Hierbij kun je specifiek aandacht hebben voor thema’s zoals kansengelijkheid. In hoofdstuk 4 van de uitgave ‘Leraar: een professie met perspectief 2’ kun je hier meer over lezen.

App Bekwaam als Leraar

De app Bekwaam als Leraar beschrijft de bekwaamheden van leraren op twee niveaus: het niveau Startbekwaam (waarmee startende leraren de opleiding verlaten) en het niveau Bekwaam (wat leraren na enkele jaren kunnen bereiken). Daarbij geeft de app per competentie een aantal vragen ter reflectie. De app is goed bruikbaar (voor zowel startende als ervaren leraren) bij reflectie op je eigen ontwikkeling en in coachingssessies. Maar de app is ook goed bruikbaar in teamgesprekken om samen op zoek te gaan naar de zone van naaste ontwikkeling.

App Beroepsbeeld

De app ‘Beroepsbeeld’ is een dialoog-app voor leraren en teams. Deze kan worden gebruikt als ondersteuning voor het gesprek binnen teams over kwaliteiten en (ontwikkel)ambities. De app is ontwikkeld voor het mbo, maar is ook prima te gebruiken in het primair onderwijs. Download de app via de Appstore.

Toolkit beroepskwaliteit PO-Raad

De PO-raad heeft een toolkit ontwikkelt die kan helpen om na te denken en in gesprek te gaan over de vraag wat beroepskwaliteit van leraren inhoudt, hoe je dat zichtbaar kunt maken, en hoe je daar aan kunt werken. Daarbij worden drie perspectieven onderscheiden: Toevertrouwde handelingen, Professionele normativiteit en Professionele houding. Je kunt dit gebruiken om samen als team met elkaar in gesprek te gaan.

Tips

Maak een afspraak met de HR-adviseur binnen jouw schoolbestuur. Misschien heb je gerichte vragen, maar sparren over een idee kan ook altijd.

Organiseer een gesprek in je team over kwaliteiten die jullie elk hebben en hoe je die kunt benutten (bijvoorbeeld aan de hand van de App Beroepsbeeld of de app Bekwaam als Leraar).

Aarzel niet om je leidinggevende een directe vraag te stellen: wat kan er hier op school?

Zoek contact met een leraar van een andere school, bijvoorbeeld via social media. Wat is er anders op die school? Hoe kunnen leraren zich daar ontwikkelen?

Zie loopbaanontwikkeling als een cadeau voor jezelf. Vraag jezelf af: waar kan ik mezelf blij mee maken?

Als expertise van leraren niet zichtbaar wordt in een school, kunnen anderen daar ook geen gebruik van maken. Welke expertise heb jij die niet bekend is bij collega’s of je schoolleider? Denk na hoe je die kun inbrengen en zichtbaar kunt maken.

Hieronder staan tips en handreikingen om je te helpen de volgende stap te zetten.

Handreikingen

Beroepsbeeld voor de leraar

Ontwikkeling als expert

Experts zijn leraren die veel routine hebben opgedaan en op basis daarvan ook die routines kunnen doorbreken. Zij kunnen hun werkwijze aanpassen als de situatie daarom vraagt. In het hoofdstuk ‘Hoe leraren hun expertise ontwikkelen’ van de uitgave ‘Leraar: een professie met perspectief 1’ beschrijft Jan van Tartwijk hoe leraren hun ‘adaptieve expertise’ kunnen ontwikkelen.

Passend Onderwijs

Eén van de domeinen waarin leraren zich kunnen ontwikkelen is het inspelen op verschillen tussen leerlingen. Differentiëren en passend onderwijs vraagt een hoog niveau van expertise. In hoofdstuk 5 van de uitgave ‘Leraar: een professie met perspectief 2’ wordt dit uitgebreid beschreven.

Pedagogisch expert

Erken de Ongelijkheid

Het erkennen van expertise van leraren vraagt binnen scholen ook het erkennen van verschillen tussen leraren. In het boek ‘Erken de ongelijkheid. De kracht van diversiteit in onderwijsteams’ beschrijven Hannah Bijlsma en Mirjam Keyser en anderen wat dit vraagt van scholen en hoe scholen daar actief aan kunnen werken.

App Beroepsbeeld

App Bekwaam als Leraar

De rol van strategisch personeelsbeleid

Strategisch personeelsbeleid speelt een belangrijke rol bij het creëren van loopbaanmogelijkheden voor leraren. In het hoofdstuk ‘Strategisch personeelsbeleid als motor’ van de uitgave ‘Leraar: een professie met perspectief 3’ gaan Peter Leisink en Jeroen Imants hier uitgebreid op in.

Tips

Maak expliciet duidelijk wat er mogelijk is binnen het bestuur. Leg dit ook uit aan leraren die daar niet zelf over beginnen.

Benadruk dat de leraar altijd zelf het heft in handen heeft. Praten over stappen zetten kan altijd, het hoeft niet meteen concreet te worden (maar dat kan wel, natuurlijk!).

Denk na over hoe binnen jouw bestuur expert-leraren erkenning krijgen en hoe hun expertise breder ingezet en benut kan worden. Wat is daar nog in te versterken?

Stap over je angst heen dat goede mensen weg zullen gaan als je met ze praat over hun loopbaan. Als je ze niet stimuleert in hun ontwikkeling, gaan ze zeker weg.

Hieronder staan tips en handreikingen om je te helpen de volgende stap te zetten.

Handreikingen

Beroepsbeeld voor de leraar

Ontwikkeling als expert

Passend Onderwijs

Pedagogisch expert

Erken de Ongelijkheid

App Beroepsbeeld

App Bekwaam als Leraar

De rol van strategisch personeelsbeleid

Toolkit beroepskwaliteit PO-Raad

Tips

Laat het jaarlijkse functioneringsgesprek niet alleen over taken gaan. Start zelf het gesprek over expertise-ontwikkeling en loopbaanontwikkeling van een leraar.

Als expertise van leraren niet zichtbaar wordt in een school, kunnen anderen daar ook geen gebruik van maken. Welke handvatten heb je om ontwikkeling en niveaus in expertise meer zichtbaar te maken in je school?

Denk na over hoe binnen jouw school expert-leraren erkenning krijgen en hoe hun expertise breder ingezet en benut kan worden. Wat is daar nog in te versterken?

Stap over je angst heen dat goede mensen weg zullen gaan als je met ze praat over hun loopbaan. Als je ze niet stimuleert in hun ontwikkeling, gaan ze zeker weg.

Lees de verhalen van deze leraren

Verhaal

Anneke Wiersma

Perspectieven

Er is meer mogelijk dan je denkt!

Andere taken en rollen

Het werk van leraren hoeft zich niet te beperken tot de klas. Ook het ontwikkelen van lesmateriaal, meedoen met praktijkonderzoek in de school, meedenken over schoolbeleid of het ondersteunen van collega’s vanuit een expertrol kunnen bij het werk van leraren horen. Dat is goed te combineren met je rol als leraar in een klas.

Lees meer

Groei naar leiderschap

Leraren die zich meer willen ontwikkelen in leiderschap, kunnen binnen de school doorgroeien naar bijvoorbeeld bouwcoördinator, (adjunct-)directeur of directeur.

Lees meer

Mijn bereik vergroten

De kern van het leraarschap is het werken met leerlingen in de klas, maar leraren kunnen ook een rol spelen daarbuiten. Bijvoorbeeld in een projectgroep of als intern begeleider op schoolniveau of bestuursniveau, in een regionale denktank of in een landelijk project of netwerk. Werken in die verschillende contexten en netwerken zorgt voor variatie in je werk.

Lees meer

Naar een flexibele loopbaan

Heb je wel eens nagedacht over een tweede carrière, waarbij je bijvoorbeeld een eigen bedrijf combineert met een parttimefunctie in het onderwijs? Sommige leraren kiezen voor een hybride loopbaan.

Lees meer

Switch van school en specialisatie

Je kunt er ook voor kiezen om variatie in je werk te organiseren door over te stappen naar een andere bouw, een andere school of een andere sector. Werken met leerlingen in een andere leeftijdscategorie, een school met een ander onderwijsconcept of overstappen naar een andere sector (in het praktijkonderwijs, als vakleraar Nederlands of lichamelijke opvoeding in het vo, of bij een lerarenopleiding) kan zorgen voor nieuwe uitdagingen.

Lees meer

Van beginner naar expert

Een leraar is nooit uitgeleerd. Of het nu gaat om pedagogische, didactische of vakinhoudelijke kennis of vaardigheden: er valt genoeg te verdiepen. Denk aan het omgaan met diversiteit, het versterken van leesvaardigheid, het inspelen op gedragsproblemen of het inzetten van digitale middelen.

Lees meer